Τo Gazzetta διάβασε το αριστούργημα της καταλανικής λογοτεχνίας «Αβέβαιη δόξα» (Εκδόσεις Άγρα).
Ένα πεδίο μάχης είναι οι λέξεις«Κουράζει ο τόσος πόλεμος»Όλα ξεκινάνε από μια ασχημάτιστη επιθυμία και την πρώτη φράση που μας βρίσκει. Όταν τα δύο ενώνονται -το άμορφο και το σημείο μηδέν- τότε ο άνθρωπος ξαναγεννιέται και είναι νέος, πολύ νέος. Η νεότητα κρατά τον κόσμο και τις ανάσες του αύριο. Τη δόξα ονειρεύεται, ζητά, φυλακίζει στη σιωπή, απελευθερώνει στην κραυγή και την εγγράφει στο δέρμα και στο αίμα της. Την περίοδο που το σώμα είναι σφιχτό, το βλέμμα καθαρό και ατρόμητο, όλα είναι πιθανά, όλα μπορούν να κατακτηθούν. Και οι ανεμόμυλοι ιππότες νικημένοι θα γίνουν, στο χυμένο κόκκινο ο νέος δεν γλιστρά και στην αιώνια ερώτηση η απάντηση είναι «να ζει και να κατακτά». Τα φαντάσματα, όμως, πάντα επιστρέφουν και τον ξοδεμένο χρόνο κρατούν. Ο ακμαίος και γεμάτος άγνοια άνθρωπος γερνά σε μια στιγμή, σε μια τουφεκιά, σε μια προδοσία, στη λάσπη των εποχών που πάνε μπροστά. Τότε, τη δόξα δεν την ονειρεύεται, δεν τη ζητά, δεν μπορεί να τη φυλακίσει, δεν μπορεί να την κατακτήσει. Σαν αερικό πλανιέται αυτή και το μέλλον στηρίζει, διαλύει, το παρόν ανατρέπει, το παρελθόν σβήνει. Κι αν στη φύση ένας Απρίλης αρκεί για το μέγα κλέος, στον κόσμο των ανθρώπων οι παράλογες απώλειες επιβεβαιώνουν το ανέφικτο και το άπιαστο. Η αβέβαιη δόξα είναι το τίμημα για τις αλύγιστες ιδέες.
Ένα πεδίο μάχης είναι οι λέξεις
Ο Ζοάν Σάλες στήνει ένα πεδίο μάχης και γράφει την «Αβέβαιη δόξα» (Εκδόσεις Άγρα). Ο Ισπανικός Εμφύλιος και η καταραμένη ανάγκη του, η σίγουρη ήττα και η νίκη της στιγμής. Η λογοτεχνία είναι αφορμή μια και η αιτία είναι η ανάγκη να εξηγηθούν αυτά που προηγήθηκαν, αυτά που βιώθηκαν, αυτά που πόνεσαν. Κι αν η ένταση της σύγκρουσης στο πεδίο, η αναμέτρηση σώμα με σώμα, η εικόνα του αίματος δεν μπορούν να χωρέσουν σε λευκές σελίδες, οι χαμένες ιδέες, οι βασανισμένες σκέψεις, οι τύψεις, οι φιλοσοφικές αναζητήσεις, τα γράμματα από το μέτωπο, το γέλιο της ζωής και του θανάτου, το αδιέξοδο του πολέμου, το απείκασμά του είναι εδώ και επιβεβαιώνουν το άπιαστο, το ανοιχτό τραύμα, της δόξας.
Το έργο του Σάλες, «το κλασικό αριστούργημα της καταλανικής λογοτεχνίας», όπως χαρακτηρίστηκε, ακολουθεί τα χαρακώματα, τα προσκόμματα, τα πτώματα, τα αετώματα, τα πατώματα, τα ανθρώπινα μπαλώματα, τα έκπτωτα λόγια, τα χαμένα και τα κερδισμένα (για λίγο) χρόνια, τις συντριβές των ακυρωμένων ψευδαισθήσεων.
Το επίθετο «πολυφωνικό» συνοδεύει την εξήγηση και την περιγραφή του μυθιστορήματος. Βέβαια, ο μύθος έχει φτιαχτεί από ισχυρά βιωματικά υλικά μια και ο Σάλες υπήρξε πολεμιστής του Ισπανικού Εμφυλίου. Ναι, πολλές φωνές και όιχι μόνον των ηρώων, αλλά και όσων μένουν ως απόηχος των καταδικασμένων προσπαθειών.
«Κουράζει ο τόσος πόλεμος»
Οι χαρακτήρες του έργου ανταποκρίνονται στο κάλεσμα της περιπέτειας και των ιδανικών τους. Οι ημερολογιακές καταγραφές, η αλληλογραφία, οι διάλογοι των προσώπων κουβαλούν την εξήγηση της αντιπαράθεσης και της οριστικής απώλειας του ανθρώπου. Παρακολουθούμε τον Λιουίς, νεαρό στρατιώτη στο μέτωπο των Δημοκρατικών. Την αναρχική σύντροφό του Τρίνι που έχει μείνει σ τη Βαρκελώνη με το παιδί τους. Τον Σολεράς που γοητεύει όσους τον συναντούν. Και τον Κρουέλς, νεαρό ιεροσπουδαστή, στον οποίο οι συμπολεμιστές του εμπιστεύονται τις εσωτερικές μάχες τους. Αυτά στο οπισθόφυλλο. Αυτό στη σελίδα 227: «Ναι, Κρουέλς, και δεν θέλω να σου πω ψέματα, το προτιμώ. Κουράζει ο τόσος πόλεμος» […] «Κοίτα, θα σου πω μέχρι και πως προσευχόμουν σ’ εκείνες τις μάχες, αλλά, σε παρακαλώ, μη με κοροϊδέψεις. Όταν χωνόμουν σ’ έναν λάκκο, τυλιγμένος μ’ εκείνη την καμπαρντίνα που μου πήρε ο διοικητής, προσπαθώντας να κοιμηθώ κι ακούγοντας τις αδέσποτες σφαίρες να σφυρίζουν, κοίταζα προσεκτικά εκείνο το σταυρό από αστέρια και του έλεγα: “Είμαι τέρας, Κύριε, τέρας! […] Δείξε μου έλεος, ακόμα κι αν δεν υπάρχει κανένα τέρας μεγαλύτερο από μένα”». Να, λοιπόν, οι φωνές, οι εικόνες, αναζητήσεις, οι διαδρομές, οι επιστροφές, οι καταστροφές, οι ευχές, το άπλωμα του χρόνου, η ανατροπή του χώρου. Το «Αβέβαιη δόξα» είναι μεγάλο βιβλίο απ’ όλες τις απόψεις και η μετάφρασή του από τα καταλανικά άθλος από τον Ευρυβιάδη Σοφό. Αναζητήστε το!
